Biyoloji-9
MEB ID Alt Öğrenme / Konu / Alt Konu Kazanım Açıklama Etiketler
9.1.1.1 Yaşam Bilimi Biyoloji
Biyoloji ve Canlıların Ortak Özellikleri
Canlıların ortak özelliklerini irdeler. a. Canlı kavramı üzerinden biyolojinin günümüzdeki anlamı ile nasıl kullanıldığı kısaca belirtilir.
b.Canlıların; hücresel yapı, beslenme, solunum, boşaltım, hareket, uyarılara tepki, metabolizma, homeostazi, uyum, organizasyon, üreme, büyüme ve gelişme özellikleri vurgulanır.
beslenme  biyoloji  boşaltım  büyüme  canlılık  gelişme  hareket  homeostazi  hücre  metabolizma  organizasyon  solunum  uyarılara tepki  uyum  üreme  
9.1.2.1 Yaşam Bilimi Biyoloji
Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler
Canlıların yapısını oluşturan organik ve inorganik bileşikleri açıklar. a. Su, mineraller, asitler, bazlar ve tuzların canlılar için önemi belirtilir.
b. Kalsiyum, potasyum, demir, iyot, flor, magnezyum, sodyum, fosfor, klor, kükürt, çinko minerallerinin canlılar için önemi vurgulanır.
c. Karbonhidratların, lipitlerin, proteinlerin, nükleik asitlerin, enzimlerin yapısı, görevi ve canlılar için önemi belirtilir.
ç. DNA’nın tüm canlı türlerinde bulunduğu ve aynı nükleotitleri içerdiği vurgulanır.
d. ATP'nin ve hormonların kimyasal formüllerine yer verilmeden canlılar için önemi sorgulanır.
e. Vitaminlerin genel özellikleri verilir. A, D, E, K, B ve C vitaminlerinin görevleri ve canlılar için önemi belirtilir. B grubu vitaminlerinin çeşitlerine girilmez.
f. Öğrencilerin besinlerdeki karbonhidrat, lipit ve proteinin varlığını tespit edebilecekleri deneyler yapmaları sağlanır.
g. Enzim aktivitesine etki eden faktörlerle ilgili deneyler yapılması sağlanır.
asit  ATP  baz  DNA  enzim  hormon  inorganik  karbonhidrat  mineral  organik  protein  RNA  su  tuz  vitamin  lipit  
9.1.2.2 Yaşam Bilimi Biyoloji
Canlıların Yapısında Bulunan Temel Bileşikler
Lipit, karbonhidrat, protein, vitamin, su ve minerallerin sağlıklı beslenme ile ilişkisini kurar. a. İnsülin direnci, diyabet ve obeziteye sağlıklı beslenme bağlamında değinilir.
b. Öğrencilerin kendi yaş grubu için bir haftalık sağlıklı beslenme programı hazırlamaları sağlanır.
asit  ATP  baz  DNA  enzim  hormon  inorganik  karbonhidrat  mineral  organik  protein  RNA  su  tuz  vitamin  lipit  
9.2.1.1 Hücre
Hücre
Hücre teorisine ilişkin çalışmaları açıklar. a. Hücreye ilişkin bilgilere tarihsel süreç içerisinde katkı sağlayan bilim insanlarına (Robert Hooke, Antonie van Leeuwenhoek, Matthias Schleiden, Theodor Schwann ve Rudolf Virchow) örnekler verilir. Ancak bu isimlerin ezberlenmesi ve kronolojik sırasının bilinmesi beklenmez.
b. Mikroskop çeşitleri ve ileri görüntüleme teknolojilerinin kullanmasının hücre teorisine katkıları araştırılır.
aktif taşıma  difüzyon  ekzositoz  endositoz  organel  osmoz  ökaryot  pasif taşıma  prokaryot  
9.2.1.2 Hücre
Hücre
Hücresel yapıları ve görevlerini açıklar. a. Prokaryot hücrelerin kısımları gösterilir.
b. Ökaryot hücrelerin yapısı ve bu yapıyı oluşturan kısımlar gösterilir.
c. Organellerin hücrede aldıkları görevler bakımından incelenmesi sağlanır. ç. Hücre örneklerinin mikroskop ile incelenmesi sağlanır.
d. Hücre içi iş birliği ve organizasyona dikkat çekilerek herhangi bir organelde oluşan problemin hücreye olası etkilerinin tartışılması sağlanır.
e. Farklı hücre örnekleri karşılaştırılırken öncelikle mikroskop, görsel ögeler (fotoğraflar, resimler, çizimler, karikatürler vb.), grafik düzenleyiciler (kavram haritaları, zihin haritaları, şemalar vb.), eöğrenme nesnesi ve uygulamalarından (animasyon, video, simülasyon, infografik, artırılmış ve sanal gerçeklik uygulamaları vb.) yararlanılır
aktif taşıma  difüzyon  ekzositoz  endositoz  organel  osmoz  ökaryot  pasif taşıma  prokaryot  
9.2.1.3 Hücre
Hücre
Hücre zarından madde geçişine ilişkin kontrollü bir deney yapar. a. Hücre zarından madde geçişine ilişkin deney öncesi bilimsel yöntem basamakları bir örnekle açıklanır.
b. Biyoloji laboratuvarında kullanılan temel araç gereçler tanıtılarak laboratuvar güvenliği vurgulanır.
c. Hücre zarından madde geçişini etkileyen faktörlerden (yüzey alanı, konsantrasyon farkı, sıcaklık) biri hakkında kontrollü deney yaptırılır.
aktif taşıma  difüzyon  ekzositoz  endositoz  organel  osmoz  ökaryot  pasif taşıma  prokaryot  
9.3.1.1 Canlılar Dünyası
Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması
Canlıların çeşitliliğinin anlaşılmasında sınıflandırmanın önemini açıklar. a. Canlıların sınıflandırılmasında bilim insanlarının kullandığı farklı ölçüt ve yaklaşımlar tartışılır.
b. Canlı çeşitliliğindeki değişimler nesli tükenmiş canlılar örneği üzerinden tartışılır.
ikili adlandırma  sınıflandırma  tür  
9.3.1.2 Canlılar Dünyası
Canlıların Çeşitliliği ve Sınıflandırılması
Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan kategorileri ve bu kategoriler arasındaki hiyerarşiyi örneklerle açıklar. a. Canlıların sınıflandırılmasında sadece tür, cins, aile, takım, sınıf, şube ve âlem kategorilerinin genel özelliklerine değinilir.
b. Carolus Linnaeus’un sınıflandırmayla ilgili çalışmalarına değinilir.
c. Hiyerarşik kategoriler dikkate alınarak çevreden seçilecek canlı türleriyle ilgili ikili adlandırma örnekleri verilir.
ç. Öğrencilerin canlılar dünyası ile ilgili çektiği/edindiği fotoğraflarlardan video veya bir ürün oluşturmaları sağlanır
ikili adlandırma  sınıflandırma  tür  
9.3.2.1 Canlılar Dünyası
Canlı Âlemleri ve Özellikleri
Canlıların sınıflandırılmasında kullanılan âlemleri ve bu âlemlerin genel özelliklerini açıklar. a. Bakteriler, arkeler, protistler, bitkiler, mantarlar, hayvanlar âlemlerinin genel özellikleri açıklanarak örnekler verilir. Hayvanlar âleminin dışında diğer âlemlerin sınıflandırmasına girilmez.
b. Hayvanlar âleminin; omurgasız hayvanlar (süngerler, sölentereler, solucanlar, yumuşakçalar, eklembacaklılar, derisidikenliler) ve omurgalı hayvanlar (balıklar, iki yaşamlılar, sürüngenler, kuşlar, memeliler) şubelerinin, sınıflarına ait genel özellikler belirtilerek örnekler verilir, yapı ve sistematiğine girilmez.
c. Canlıların sınıflandırması bağlamında, bilimsel bilginin sınandığı, düzeltildiği veya yenilendiği belirtilir.
arkeler  bakteriler  bitkiler  hayvanlar  mantarlar  protistler  virüsler
9.3.2.2 Canlılar Dünyası
Canlı Âlemleri ve Özellikleri
Canlıların biyolojik süreçlere, ekonomiye ve teknolojiye katkılarını örneklerle açıklar. Canlılardan esinlenilerek geliştirilen teknolojilere örnekler verilir. arkeler  bakteriler  bitkiler  hayvanlar  mantarlar  protistler  virüsler
9.3.2.3 Canlılar Dünyası
Canlı Âlemleri ve Özellikleri
Virüslerin genel özelliklerini açıklar. a. Virüslerin biyolojik sınıflandırma kategorileri içine alınmamasının nedenleri üzerinde durulur.
b. Virüslerin insan sağlığı üzerine etkilerinin kuduz, hepatit, grip, uçuk ve AIDS hastalıkları üzerinden tartışılması sağlanır. Virütik hastalıklara karşı alınacak önlemler vurgulanır.
c. Virüslerin genetik mühendisliği alanında yapılan çalışmalar için yeni imkânlar sunduğu vurgulanır
arkeler  bakteriler  bitkiler  hayvanlar  mantarlar  protistler  virüsler
Biyoloji-10
MEB ID Alt Öğrenme / Konu / Alt Konu Kazanım Açıklama Etiketler
10.1.1.1 Hücre Bölünmeleri
Mitoz ve Eşeysiz Üreme
Canlılarda hücre bölünmesinin gerekliliğini açıklar. a. Hücre bölünmesinin canlılarda üreme, büyüme ve gelişme ile ilişkilendirilerek açıklanmasısağlanır.
b. Bölünmenin hücresel gerekçeleri üzerinde durulur.
hücre bölünmesi  eşeysiz üreme  interfaz  kanser  mitoz  
10.1.1.2 Hücre Bölünmeleri
Mitoz ve Eşeysiz Üreme
Mitozu açıklar. a. İnterfaz temel düzeyde işlenir.b.
Mitozun evreleri temel düzeyde işlenir. Evreler açıklanırken mikroskop, görsel ögeler (fotoğraflar,resimler, çizimler, karikatürler vb.) ve grafik düzenleyiciler (kavram haritaları, zihin haritaları,şemalar vb.), e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından (animasyon, video, simülasyon, infografik,artırılmış ve sanal gerçeklik uygulamaları vb.) faydalanılır.
c. Hücre bölünmesinin kontrolü ve bunun canlılar için önemi üzerinde durulur. Hücrebölünmesini kontrol eden moleküllerin isimleri verilmez.
ç. Hücre bölünmesinin kanserle ilişkisi kurulur.
d. Öğrencilerin mitozu açıklayan bir ürün veya elektronik sunu (animasyon, video vb.) hazırlamalarıve bu sunuyu paylaşmaları sağlanır.
hücre bölünmesi  eşeysiz üreme  interfaz  kanser  mitoz  
10.1.1.3 Hücre Bölünmeleri
Mitoz ve Eşeysiz Üreme
Eşeysiz üremeyi örneklerle açıklar. a. Eşeysiz üreme bağlamında bölünerek üreme, tomurcuklanma, sporla üreme, rejenerasyonpartenogenez ve bitkilerde vejetatif üreme örnekleri verilir. Sporla üremede sadece örnek verilir,döl almaşına girilmez.
b. Eşeysiz üreme tekniklerinin bahçecilik ve tarım sektörlerindeki uygulamaları (çelikle ve soğanlaüreme şekilleri) örneklendirilir.
hücre bölünmesi  eşeysiz üreme  interfaz  kanser  mitoz  
10.1.2.1 Hücre Bölünmeleri
Mayoz ve Eşeyli Üreme
Mayozu açıklar. a. Mayozun evreleri temel düzeyde işlenir. Evreler açıklanırken mikroskop, görsel ögeler, grafikdüzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından faydalanılır.
b. Öğrencilerin mayozu açıklayan bir elektronik sunu (animasyon, video vb.) hazırlamaları ve busunuyu paylaşmaları sağlanır.
hücre bölünmesi  eşeysiz üreme  interfaz  kanser  mitoz  
10.1.2.2 Hücre Bölünmeleri
Mayoz ve Eşeyli Üreme
Eşeyli üremeyi örneklerle açıklar. a. Dış döllenme ve iç döllenme konusu verilmez.
b. Eşeyli üremenin temelinin mayoz ve döllenme olduğu açıklanır.
hücre bölünmesi  eşeysiz üreme  interfaz  kanser  mitoz  
10.2.1.1 Kalıtımın Genel İlkeleri
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
Kalıtımın genel esaslarını açıklar. a. Mendel ilkeleri örneklerle açıklanır.
b. Monohibrit, dihibrit ve kontrol çaprazlamaları, eş baskınlık, çok alellilik (Kan gruplarıylailişkilendirilir.) örnekler üzerinden işlenir. Eksik baskınlık ve pleiotropizme girilmez.
c. Eşeye bağlı kalıtım; hemofili ve kısmi renk körlüğü hastalıkları bağlamında ele alınır. Eşeye bağlıkalıtımın Y kromozomunda da görüldüğü belirtilir.
ç. Soyağacı örneklerle açıklanır.
d. Kalıtsal hastalıkların ortaya çıkma olasılığının akraba evlilikleri sonucunda arttığı vurgusu yapılır.
alel  biyolojik çeşitlilik  dihibrit  dominant  eş baskınlık  eşeye bağlı kalıtım  fenotip  gen  genotip  gonozom  hemofili  heterozigot  homozigot  monohibrit  mutasyon  otozom  punnett karesi  rekombinasyon  renk körlüğü  resesif  soyağacı  varyasyon  
10.2.1.2 Kalıtımın Genel İlkeleri
Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik
Genetik varyasyonların biyolojik çeşitliliği açıklamadaki rolünü sorgular. a. Varyasyonların kaynaklarının (mutasyon, kromozomların bağımsız dağılımı ve krossing over)tartışılması sağlanır. Mutasyon çeşitlerine girilmez.
b. Biyolojik çeşitliliğin canlıların genotiplerindeki farklılıklardan kaynaklandığı açıklanır.
alel  biyolojik çeşitlilik  dihibrit  dominant  eş baskınlık  eşeye bağlı kalıtım  fenotip  gen  genotip  gonozom  hemofili  heterozigot  homozigot  monohibrit  mutasyon  otozom  punnett karesi  rekombinasyon  renk körlüğü  resesif  soyağacı  varyasyon  
10.3.1.1 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Ekosistem Ekolojisi
Ekosistemin canlı ve cansız bileşenleri arasındaki ilişkiyi açıklar. a. Popülasyon, komünite ve ekosistem arasındaki ilişki örneklerle açıklanır.
b. Ekosistemde oluşabilecek herhangi bir değişikliğin sistemdeki olası sonuçları üzerinde durulur.
c. Öğrencilerin kendi seçecekleri bir ekosistemi tanıtan bir sunu hazırlamaları sağlanır.
ayrıştırıcı  besin ağı  besin piramidi  besin zinciri  biyolojik birikim  ekosistem  enerji piramidi  heterotrof  holozoik  madde döngüsü  ototrof  
10.3.1.2 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Ekosistem Ekolojisi
Canlılardaki beslenme şekillerini örneklerle açıklar. Simbiyotik yaşama girilmez. ayrıştırıcı  besin ağı  besin piramidi  besin zinciri  biyolojik birikim  ekosistem  enerji piramidi  heterotrof  holozoik  madde döngüsü  ototrof  
10.3.1.3 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Ekosistem Ekolojisi
Ekosistemde madde ve enerji akışını analiz eder. a. Madde ve enerji akışında üretici, tüketici ve ayrıştırıcıların rolünün incelenmesi sağlanır.
b. Ekosistemlerde madde ve enerji akışı; besin zinciri, besin ağı ve besin piramidi ile ilişkilendirilerekörneklendirilir.
c. Biyolojik birikimin insan sağlığı ve diğer canlılar üzerine olumsuz etkilerinin araştırılması vetartışılması sağlanır.
ç. Öğrencilerin canlılar arasındaki beslenme ilişkilerini gösteren bir besin ağı kurgulamasısağlanır.
ayrıştırıcı  besin ağı  besin piramidi  besin zinciri  biyolojik birikim  ekosistem  enerji piramidi  heterotrof  holozoik  madde döngüsü  ototrof  
10.3.1.4 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Ekosistem Ekolojisi
Madde döngüleri ve hayatın sürdürülebilirliği arasında ilişki kurar. a. Azot, karbon ve su döngüleri hatırlatılır.
b. Azot döngüsünde yer alan mikroorganizmaların tür isimleri verilmez.
ayrıştırıcı  besin ağı  besin piramidi  besin zinciri  biyolojik birikim  ekosistem  enerji piramidi  heterotrof  holozoik  madde döngüsü  ototrof  
10.3.2.1 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Güncel Çevre Sorunları ve İnsan
Güncel çevre sorunlarının sebeplerini ve olası sonuçlarını değerlendirir. a. Güncel çevre sorunları (biyolojik çeşitliliğin azalması, hava kirliliği, su kirliliği, toprak kirliliği, radyoaktif kirlilik, ses kirliliği, asit yağmurları, küresel iklim değişikliği, erozyon, doğal hayat alanlarının tahribi ve orman yangınları) özetlenerek bu sorunların canlılar üzerindeki olumsuz etkileri belirtilir.
b. Çevre sorunları nedeniyle ortaya çıkan hastalıklara vurgu yapılır.
çevre sorunu  ekolojik ayak izi  karbon ayak izi  su ayak izi  
10.3.2.2 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Güncel Çevre Sorunları ve İnsan
Birey olarak çevre sorunlarının ortaya çıkmasındaki rolünü sorgular. a. Ekolojik ayak izi, su ayak izi ve karbon ayak izi ile ilgili uygulamalar yaptırılır.
b. Ekolojik ayak izi, su ayak izi ve karbon ayak izini küçültmek için çözüm önerileri geliştirmesi sağlanır.
çevre sorunu  ekolojik ayak izi  karbon ayak izi  su ayak izi  
10.3.2.3 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Güncel Çevre Sorunları ve İnsan
Yerel ve küresel bağlamda çevre kirliliğinin önlenmesine yönelik çözüm önerilerinde bulunur. a. Yerel ve küresel bağlamda çevre kirliliğinin önlenmesi için yapılan çalışmalara örnekler verilir.
b. Yerel ve küresel boyutta çevreye zarar veren insan faaliyetlerinin tartışılması sağlanır.
c. Çevre kirliliğinin önlenmesinde biyolojinin digger disiplinler ile nasıl ilişkilendirildiğine örnekler verir.
çevre sorunu  ekolojik ayak izi  karbon ayak izi  su ayak izi  
10.3.3.1 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Doğal Kaynaklar ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
Doğal kaynakların sürdürülebilirliğinin önemini açıklar. a. Doğal kaynakların sürdürülebilirliği için Türkiye genelindeki başarılı uygulamalar örneklendirilerek çevre farkındalığının önemi vurgulanır.
b. Gelecek nesillere yaşanabilir sağlıklı bir dünya emanet edebilmek için doğal kaynakların israf edilmemesi gerekliliği vurgulanır.
biyokaçakçılık  endemik tür  doğal kaynak  gen bankası  sürdürülebilirlik  
10.3.3.2 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Doğal Kaynaklar ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
Biyolojik çeşitliliğin yaşam için önemini sorgular. a. Türkiye'nin biyolojik çeşitlilik açısından zengin olmasını sağlayan faktörlerin tartışılması sağlanır.
b. Endemik türlerin ülkemizin biyolojik çeşitliliği açısından değeri ve önemi üzerinde durularak sağlık ve ekonomiye katkılarına ilişkin örneklere yer verilir.
c. Biyolojik çeşitlilik ve endemik türlerin küresel ve millî bir miras olduğu vurgulanır.
ç. Tabiatta her canlının önemli işlevler gördüğü vurgulanarak biyolojik çeşitliliğe ve ekosistemin doğal işleyişine saygı göstermenin ve bunlara müdahaleden kaçınmanın önemi açıklanır.
d. Soyu tükenen türlerin biyolojik çeşitlilik açısından yeri doldurulamayacak bir kayıp olduğu vurgulanır.
biyokaçakçılık  endemik tür  doğal kaynak  gen bankası  sürdürülebilirlik  
10.3.3.3 Ekosistem Ekolojisi ve Güncel Çevre Sorunları
Doğal Kaynaklar ve Biyolojik Çeşitliliğin Korunması
Biyolojik çeşitliliğin korunmasına yönelik çözüm önerilerinde bulunur. a. Türkiye'de nesli tükenme tehlikesi altında bulunan canlı türleri ile endemik türlerin korunmasına yönelik yapılan çalışmalar örneklendirilir.
b. Biyolojik çeşitliliğin korunması ve biyokaçakçılığın önlenmesine yönelik çözüm önerilerinin tartışılması sağlanır.
c. Gen bankalarının gerekliliği belirtilir.
biyokaçakçılık  endemik tür  doğal kaynak  gen bankası  sürdürülebilirlik  
Biyoloji-11
MEB ID Alt Öğrenme / Konu / Alt Konu Kazanım Açıklama Etiketler
11.1.1.1 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Sinir sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Sinir doku belirtilir. Yapılarına göre nöron çeşitlerine girilmez.
b. İmpuls iletiminin elektriksel ve kimyasal olduğu vurgulanır.
c. Sinir Sistemi merkezî ve çevresel sinir sistemi olarak verilir.Merkezî sinir sisteminin bölümlerinden beyin için; ön beyin ( uç ve ara beyin), orta beyin ve arka beynin ( pons, omurilik soğanı, beyincik) görevleri kısaca açıklanarak beynin alt yapı ve görevlerine girilmez. Omuriliğin görevleri ile refleks yayı açıklanır ve refleksin insan yaşamı için önemi vurgulanır.
ç. Çevresel sinir sisteminde, somatik ve otonom sinir sisteminin genel özellikleri verilir. Sempatik ve parasempatik sinirler ayrımına girilmez.
d. Merkezî ve çevresel sinir sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler (fotoğraflar, resimler, çizimler, karikatürler vb.) ve grafik düzenleyiciler (kavram haritaları, zihin haritaları, şemalar vb.), e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından (animasyon, video, simülasyon, infografik, artırılmış ve sanal gerçeklik uygulamaları vb.) yararlanılır.
e. İbn Sina'nın insan fizyolojisi ile ilgili yaptığı çalışmalarına ilişkin okuma metni verilir.
diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.1.2 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Endokrin bezleri ve bu bezlerin salgıladıkları hormonları açıklar. a. Endokrin bezleri ve bu bezlerin salgıladıkları hormonlar işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
b. Hormonların yapısına girilmez.
c. Homeostasi örnekleri (vücut sıcaklığının, kandaki kalsiyum ve glikoz oranının düzenlenmesi) açıklanır.
ç. Hormonların yaşam kalitesi üzerine etkilerinin örnek bir hastalık üzerinden tartışılması sağlanır.
diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.1.3 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Sinir sistemi rahatsızlıklarına örnekler verir. a. Multipl skleroz (MS), Parkinson, Alzheimer, epilepsi (sara), depresyon üzerinde durulur.
b. Sinir sistemi rahatsızlıklarının tedavisiyle ilgili teknolojik gelişmelerin araştırılması sağlanır.
c. Mahmut Gazi Yaşargil'in çalışmalarına değinilir.
diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.1.4 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Sinir sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.1.5 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Duyu organlarının yapısını ve işleyişini açıklar. a. Dokunma duyusu olan deri verilirken epitel ve temel bağ doku kısaca açıklanır.
b. Duyu organlarının yapısı şema üzerinde gösterilerek açıklanır.
c. Duyu organlarının yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
ç. Göz küresi bölümleri sert tabaka, damar tabaka, ağ tabaka olarak verilir, ayrıntılı yapılarına girilmez. Kulak bölümleri dış kulak, orta kulak ve iç kulak olarak verilip ayrıntılı yapılarına girilmez.
d. İbn Heysem'in göz ile ilgili çalışmaları vurgulanır.
diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.1.6 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Duyu organları rahatsızlıklarını açıklar. a. Renk körlüğü, miyopi, hipermetropi, astigmatizm, işitme kaybı ve denge kaybı gibi rahatsızlıkların araştırılıp sunulması sağlanır.
b. Görme ve işitme engelli kişilerin karşılaştığı sorunlara dikkat çekmek ve çevresindeki bireyleri bilinçlendirmek amacıyla sosyal farkındalık etkinlikleri (proje, kamu spotu, broşür vb.) hazırlamaları sağlanır.
diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.1.7 İnsan Fizyolojisi
Denetleyici ve Düzeleyici Sistem, Duyu Organları
Duyu organlarının sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. Duyu organları rahatsızlıklarının tedavisiyle ilgili teknolojik gelişmelerin araştırılması sağlanır. diyabet  duyu organları  efektör  endokrin bez  geri bildirim  hormon  impuls  nöron  refleks  sinaps  teknoloji  
11.1.2.1 İnsan Fizyolojisi
Destek ve Hareket Sistemi
Destek ve hareket sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Kemik, kıkırdak ve kas doku açıklanır.
b. Destek ve hareket sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
c. Kemik ve kas çeşitleri açıklanır.
ç. Kıkırdak ve eklem çeşitleri ile vücutta bulunduğu yerlere örnekler verilir. Yapılarına girilmez.
eklem  kas  kemik  kıkırdak  tendon  
11.1.2.2 İnsan Fizyolojisi
Destek ve Hareket Sistemi
Destek ve hareket sistemi rahatsızlıklarını açıklar. Kırık, çıkık, burkulma, menisküs ve eklem rahatsızlıklarının araştırılması ve paylaşılması sağlanır. eklem  kas  kemik  kıkırdak  tendon  
11.1.2.3 İnsan Fizyolojisi
Destek ve Hareket Sistemi
Destek ve hareket sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. Destek ve hareket sisteminin sağlığı açısından sporun, beslenmenin ve uygun duruşun önemi tartışılır. eklem  kas  kemik  kıkırdak  tendon  
11.1.3.1 İnsan Fizyolojisi
Sindirim Sistemi
Sindirim sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Sindirim sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
b. Sindirime yardımcı yapı ve organların (karaciğer, pankreas ve tükürük bezleri) görevleri üzerinde durulur. Yapılarına girilmez.
emilim  sindirim  
11.1.3.2 İnsan Fizyolojisi
Sindirim Sistemi
Sindirim sistemi rahatsızlıklarını açıklar. Reflü, gastrit, ülser, hemoroit , kabızlık, ishal örnekleri verilir emilim  sindirim  
11.1.3.3 İnsan Fizyolojisi
Sindirim Sistemi
Sindirim sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. a. Fiziksel etkinliklerin sindirim sisteminin sağlığına olumlu etkisi belirtilir.
b. Tüketilen besinlerin temizliği, lif açısından zengin gıdalarla doğal beslenmenin önemi vurgulanır.
c. Asitli içecekler tüketilmesinin ve fast-food beslenmenin sindirim sistemi üzerindeki etkilerinin tartışılması sağlanır.
ç. Antibiyotik kullanımının bağırsak florasına etkileri ve bilinçsiz antibiyotik kullanımının zararları belirtilir.
emilim  sindirim  
11.1.4.1 İnsan Fizyolojisi
Dolaşım Sistemleri
Kalp, kan ve damarların yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Kan doku açıklanır.
b. Dolaşım sistemi işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
c. Kalbin çalışmasına etki eden faktörler (adrenalin, tiroksin, kafein, tein, asetilkolin, vagus siniri) üzerinde durulur.
ç. Alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları üzerinde durulur. Akyuvar çeşitleri B ve T lenfositleri ile sınırlandırılır.
d. Kan grupları üzerinde durulur. Kan nakillerinde kendi grubundan kan alıp vermenin gerekliliği vurgulanır. Kan nakillerinde genel alıcı ve genel verici kavramları kullanılmaz.
e. Öğrencilerin kan ve kemik iliği bağışının önemi ile ilgili farkındalık oluşturmaya yönelik çalışma (broşür, kamu spotu, anket vb.) yapmaları sağlanır.
f. Konunun işlenişi sırasında model ve analojilerden yararlanılır.
g. İbn Nefs'in dolaşımla ilgili görüşleri vurgulanır.
alyuvar  akyuvar  antijen  antikor  aşı  bağışıklık  damar  enfeksiyon  interferon  kalp  kan  kan bağışı  kan dolaşımı  kan grubu  lenf dolaşımı  nabız  ödem  tansiyon  
11.1.4.2 İnsan Fizyolojisi
Dolaşım Sistemleri
Lenf dolaşımını açıklar. a. Lenf dolaşımı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
b. Lenf dolaşımı kan dolaşımı ile ilişkilendirilerek ele alınır.
c. Ödem oluşumu üzerinde durulur.
ç. Lenf dolaşımının bağışıklık ile ilişkisi açıklanır.
alyuvar  akyuvar  antijen  antikor  aşı  bağışıklık  damar  enfeksiyon  interferon  kalp  kan  kan bağışı  kan dolaşımı  kan grubu  lenf dolaşımı  nabız  ödem  tansiyon  
11.1.4.3 İnsan Fizyolojisi
Dolaşım Sistemleri
Dolaşım sistemi rahatsızlıklarını açıklar. Kalp krizi, damar tıkanıklığı, yüksek tansiyon, varis, kangren, anemi ve lösemi hastalıkları üzerinde durulur. alyuvar  akyuvar  antijen  antikor  aşı  bağışıklık  damar  enfeksiyon  interferon  kalp  kan  kan bağışı  kan dolaşımı  kan grubu  lenf dolaşımı  nabız  ödem  tansiyon  
11.1.4.4 İnsan Fizyolojisi
Dolaşım Sistemleri
Dolaşım sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. alyuvar  akyuvar  antijen  antikor  aşı  bağışıklık  damar  enfeksiyon  interferon  kalp  kan  kan bağışı  kan dolaşımı  kan grubu  lenf dolaşımı  nabız  ödem  tansiyon  
11.1.4.5 İnsan Fizyolojisi
Dolaşım Sistemleri
Bağışıklık çeşitlerini ve vücudun doğal savunma mekanizmalarını açıklar. a. Hastalık yapan organizmalar ve yabancı maddelere karşı deri, tükürük, mide öz suyu, mukus ve gözyaşının vücut savunmasındaki rolleri örneklendirilir.
b. Enfeksiyon ve alerji gibi durumların bağışıklık ile ilişkisi örnekler üzerinden açıklanır. c. İmmünoglobulinler verilmez.
ç. Aşılanmanın önemi üzerinde durulur. Bazı aşıların zaman içerisinde değiştirilmesinin nedenleri araştırılır.
d. Hastalık yapan organizmaların genetik yapılarının hızlı değişimi nedeniyle insan sağlığına sürekli bir tehdit oluşturduğu vurgulanır.
alyuvar  akyuvar  antijen  antikor  aşı  bağışıklık  damar  enfeksiyon  interferon  kalp  kan  kan bağışı  kan dolaşımı  kan grubu  lenf dolaşımı  nabız  ödem  tansiyon  
11.1.5.1 İnsan Fizyolojisi
Solunum Sistemi
Solunum sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Solunum sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
b. Soluk alıp verme mekanizması şema üzerinde açıklanır.
alveol  bronş  diyafram  gaz taşınımı  hemoglobin  solunum  
11.1.5.2 İnsan Fizyolojisi
Solunum Sistemi
Alveollerden dokulara ve dokulardan alveollere gaz taşınmasını açıklar. alveol  bronş  diyafram  gaz taşınımı  hemoglobin  solunum  
11.1.5.3 İnsan Fizyolojisi
Solunum Sistemi
Solunum sistemi hastalıklarına örnekler verir. KOAH, astım, verem, akciğer ve gırtlak kanseri, zatürre hastalıkları belirtilir. alveol  bronş  diyafram  gaz taşınımı  hemoglobin  solunum  
11.1.5.4 İnsan Fizyolojisi
Solunum Sistemi
Solunum sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. Yaygın olarak görülen mesleki solunum sistemi hastalıklarından korunmak için iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınabilecek önlemlerin araştırılması ve elde edilen bilgilerin paylaşılması sağlanır alveol  bronş  diyafram  gaz taşınımı  hemoglobin  solunum  
11.1.6.1 İnsan Fizyolojisi
Üriner Sistem
Üriner sistemin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Üriner sistemin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
b. Böbreğin alyuvar üretimine etkisi üzerinde durulur.
c. Böbrek diseksiyonu ile böbreğin yapısının incelenmesi sağlanır.
böbrek  böbreğin yapısı  böbrek nakli  diyaliz  mesane  nefron  üreter  üretra  
11.1.6.2 İnsan Fizyolojisi
Üriner Sistem
Homeostasinin sağlanmasında böbreklerin rolünü belirtir. böbrek  böbreğin yapısı  böbrek nakli  diyaliz  mesane  nefron  üreter  üretra  
11.1.6.3 İnsan Fizyolojisi
Üriner Sistem
Üriner Sistem rahatsızlıklarına örnekler verir. a. Böbrek taşı, böbrek yetmezliği, idrar yolu enfeksiyonu belirtilir.
b. Diyaliz kısaca açıklanarak, diyalize bağımlı hastaların yaşadıkları problemler ve böbrek bağışının önemi vurgulanır.
böbrek  böbreğin yapısı  böbrek nakli  diyaliz  mesane  nefron  üreter  üretra  
11.1.6.4 İnsan Fizyolojisi
Üriner Sistem
Üriner sistemin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. böbrek  böbreğin yapısı  böbrek nakli  diyaliz  mesane  nefron  üreter  üretra  
11.1.7.1 İnsan Fizyolojisi
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim
Üreme sisteminin yapı, görev ve işleyişini açıklar. a. Dişi ve erkek üreme sisteminin yapısı işlenirken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
b. Menstrual döngüyü düzenleyen hormonlarla ilgili grafiklere yer verilir.
c. In vitro fertilizasyon yöntemleri kısaca açıklanır.
büyüme  embriyonik gelişim  gelişme  hamilelik  invitro fertilizasyon  menstrual döngü  ultrason  üreme  
11.1.7.2 İnsan Fizyolojisi
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim
Üreme sisteminin sağlıklı yapısının korunması için yapılması gerekenlere ilişkin çıkarımlarda bulunur. büyüme  embriyonik gelişim  gelişme  hamilelik  invitro fertilizasyon  menstrual döngü  ultrason  üreme  
11.1.7.3 İnsan Fizyolojisi
Üreme Sistemi ve Embriyonik Gelişim
İnsanda embriyonik gelişim sürecini açıklar. a. Embriyonik tabakalardan meydana gelen organlar verilmez.
b.Hamilelikte bebeğin gelişimini olumsuz etkileyen faktörler (antibiyotik dahil erken hamilelik döneminde ilaç kullanımı, yoğun stres, folik asit yetersizliği, X ışınımına maruz kalma) belirtilir.
c. Hamileliğin izlenmesinin bebeğin ve annenin sağlığı açısından önemi vurgulanır.
büyüme  embriyonik gelişim  gelişme  hamilelik  invitro fertilizasyon  menstrual döngü  ultrason  üreme  
11.2.1.1 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Komünite Ekolojisi
Komünitenin yapısına etki eden faktörleri açıklar. Komünitelerin içerdiği biyolojik çeşitliliğin karasal ekosistemlerde enlem, sucul ekosistemlerde ise suyun derinliği ve suyun kirliliği ile ilişkili olduğu vurgulanır. biyolojik çeşitlilik  ekosistem  komünite  rekabet  simbiyotik ilişki  süksesyon  
11.2.1.2 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Komünite Ekolojisi
Komünitede tür içi ve türler arasındaki rekabeti örneklerle açıklar. Komünitelerde av-avcı ilişkisi vurgulanır. biyolojik çeşitlilik  ekosistem  komünite  rekabet  simbiyotik ilişki  süksesyon  
11.2.1.3 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Komünite Ekolojisi
Komünitede türler arasında simbiyotik ilişkileri örneklerle açıklar. Parazitlik ve mutualizm insan sağlığı ile ilişkilendirilir (bit, pire, kene, tenya, bağırsak florası). biyolojik çeşitlilik  ekosistem  komünite  rekabet  simbiyotik ilişki  süksesyon  
11.2.1.4 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Komünite Ekolojisi
Komünitelerdeki süksesyonu örneklerle açıklar. Süksesyonun evrelerine girilmez. biyolojik çeşitlilik  ekosistem  komünite  rekabet  simbiyotik ilişki  süksesyon  
11.2.2.1 Komünite ve Popülasyon Ekolojisi
Popülasyon Ekolojisi
Popülasyon dinamiğine etki eden faktörleri analiz eder. a. İnsan yaş piramitleri üzerinde durulur.
b. Popülasyon büyümesine ilişkin farklı büyüme eğrileri (S ve J) çizilir.
c. Dünyada ve ülkemizde nüfus değişiminin grafikler üzerinden analiz edilmesi ve olası sonuçlarının tartışılması sağlanır.
popülasyon dinamiği  taşıma kapasitesi  yaş piramidi  
Biyoloji-12
MEB ID Alt Öğrenme / Konu / Alt Konu Kazanım Açıklama Etiketler
12.1.1.1 Genden Proteine
Nükleik Asitlerin Keşfi ve Önemi
Nükleik asitlerin keşif sürecini özetler. Rosalind Franklin, James Watson, Francis Crick çalışmaları kısaca açıklanır ancak bu isimlerin ezberlenmesi ve kronolojik sırasının bilinmesi beklenmez. DNA ligaz  DNA polimeraz  gen  helikaz  kromozom  nükleik asit  nükleotit  DNA replikasyonu
12.1.1.2 Genden Proteine
Nükleik Asitlerin Keşfi ve Önemi
Nükleik asitlerin çeşitlerini ve görevlerini açıklar. DNA ligaz  DNA polimeraz  gen  helikaz  kromozom  nükleik asit  nükleotit  DNA replikasyonu
12.1.1.3 Genden Proteine
Nükleik Asitlerin Keşfi ve Önemi
Hücredeki genetik materyalin organizasyonunda parça bütün ilişkisi kurar. a. Nükleotitten DNA ve kromozoma genetik materyal organizasyonunun modellenmesi sağlanır.
b. Gen ve DNA ilişkisi üzerinde durulur.
DNA ligaz  DNA polimeraz  gen  helikaz  kromozom  nükleik asit  nükleotit  DNA replikasyonu
12.1.1.4 Genden Proteine
Nükleik Asitlerin Keşfi ve Önemi
DNA' nın kendini eşlemesini açıklar. a. Helikaz, DNA polimeraz ve DNA ligaz dışındaki enzimler verilmez
b. Aziz Sancar'ın biyoloji bilimine katkısı, vatanseverliği ve bir bilim insanının genel özellikleri bağlamında şahsına vurgu yapılan bir okuma parçası verilir.
DNA ligaz  DNA polimeraz  gen  helikaz  kromozom  nükleik asit  nükleotit  DNA replikasyonu
12.1.2.1 Genden Proteine
Genetik Şifre ve Protein Sentezi
Protein sentezinin mekanizmasını açıklar. a. Genetik şifre ve protein sentezi arasındaki ilişki üzerinde durulur.
b. Protein sentezi açıklanırken görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından yararlanılır.
antibiyotik  antikodon  biyoetik  biyogüvenlik  biyoteknoloji  DNA parmak izi  gen terapisi  genetik şifre  genetik danışmanlık  genetik mühendisliği  insülin  klonlama  kod  kodon  kök hücre  model organizma  RNA polimeraz  protein sentezi  transkripsiyon  translasyon  yapay doku/organ  
12.1.2.2 Genden Proteine
Genetik Şifre ve Protein Sentezi
Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji kavramlarını açıklar Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji arasındaki farkların tartışılması sağlanır. antibiyotik  antikodon  biyoetik  biyogüvenlik  biyoteknoloji  DNA parmak izi  gen terapisi  genetik şifre  genetik danışmanlık  genetik mühendisliği  insülin  klonlama  kod  kodon  kök hücre  model organizma  RNA polimeraz  protein sentezi  transkripsiyon  translasyon  yapay doku/organ  
12.1.2.3 Genden Proteine
Genetik Şifre ve Protein Sentezi
Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarını açıklar a. Gen teknolojileri, DNA parmak izi analizi, kök hücre teknolojilerinin ve bunların kullanım alanlarının araştırılması ve sonuçlarının paylaşılması sağlanır.
b. Model organizmaların özellikleri tartışılır.
c. Model organizmaların genetik ve biyoteknolojik araştırmalarda kullanılmasına ilişkin örnekler verilir.
antibiyotik  antikodon  biyoetik  biyogüvenlik  biyoteknoloji  DNA parmak izi  gen terapisi  genetik şifre  genetik danışmanlık  genetik mühendisliği  insülin  klonlama  kod  kodon  kök hücre  model organizma  RNA polimeraz  protein sentezi  transkripsiyon  translasyon  yapay doku/organ  
12.1.2.4 Genden Proteine
Genetik Şifre ve Protein Sentezi
Genetik mühendisliği ve biyoteknoloji uygulamalarının insan hayatına etkisini değerlendirir a. Aşı, antibiyotik, insülin, interferon üretimi, kanser tedavisi ve gen terapisi uygulamaları kısaca açıklanır.
b. Klonlama çalışmalarının ve organizmaların genetiğinin değiştirilmesinin olası sonuçları belirtilir. Ian Wilmut'un klonlama ile ilgili çalışmasına değinilir.
c. Biyogüvenlik ve biyoetik konularının tartışılması sağlanır.
ç. Sosyo-ekonomik ve kültürel bağlamın, biyolojinin gelişimini etkilediği vurgulanır.
antibiyotik  antikodon  biyoetik  biyogüvenlik  biyoteknoloji  DNA parmak izi  gen terapisi  genetik şifre  genetik danışmanlık  genetik mühendisliği  insülin  klonlama  kod  kodon  kök hücre  model organizma  RNA polimeraz  protein sentezi  transkripsiyon  translasyon  yapay doku/organ  
12.2.1.1 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Canlılık ve Enerji
Canlılığın devamı için enerjinin gerekliliğini açıklar. a. ATP molekülünün yapısı açıklanır.
b. Fosforilasyon çeşitleri kısaca belirtilir.
ATP  enerji  enerji dönüşümü  fosforilasyon  fotosentez  hücresel solunum  kemosentez  
12.2.2.1 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Fotosentez
Fotosentezin canlılar açısından önemini sorgular. Fotosentez sürecinin anlaşılmasına katkı sağlayan bilim insanlarına örnekler verilerek kısaca çalışmalarına değinilir. fotosentez  fotoliz  ışık  klorofil  kloroplast  
12.2.2.2 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Fotosentez
Fotosentez sürecini şema üzerinde açıklar. a. Klorofil a ve klorofil b'nin yapısı verilmez.
b. Suyun fotolizi belirtilir.
c. Işığa bağımlı ve ışıktan bağımsız reaksiyonlar, ürün açısından karşılaştırılır. Reaksiyonların basamaklarına girilmez ve matematiksel hesaplamalara yer verilmez.
ç. CAM ve C4 bitkileri verilmez.
d. Fotosentez süreci görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından faydalanarak açıklanır.
fotosentez  fotoliz  ışık  klorofil  kloroplast  
12.2.2.3 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Fotosentez
Fotosentez hızını etkileyen faktörleri değerlendirir. a. Fotosentez hızını etkileyen faktörlerden ışık şiddeti, ışığın dalga boyu, sıcaklık, klorofil miktarı ve karbondioksit yoğunluğu verilir.
b. Fotosentez hızını etkileyen faktörlerle ilgili kontrollü deney yaparken bilimsel yöntem basamakları kullanılır.
c. Tarımsal ürün miktarını artırmada yapay ışıklandırma uygulamalarının araştırılması ve paylaşılması sağlanır.
fotosentez  fotoliz  ışık  klorofil  kloroplast  
12.2.3.1 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Kemosentez
Kemosentez olayını açıklar. a. Kemosentez yapan canlılara örnekler verilir.
b. Kemosentezin madde döngüsüne katkıları ve endüstriyel alanlarda kullanımı özetlenir.
kemosentez  oksidasyon  
12.2.4.1 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Hücresel Solunum
Hücresel solunumu açıklar. a. Oksijenli solunum; glikoliz, krebs döngüsü ve ETS-oksidatif fosforilasyon olarak verilir.
b. Tepkimelerdeki NADH, FADH2 , ATP üretim ve tüketimi matematiksel hesaplamalara girilmeden verilir.
c. Tüm canlılarda glikozun çeşitli tepkimeler zinciri ile pirüvik asite parçalandığı vurgulanır. Pirüvik asite kadar olan ara basamaklara ve ara ürünlere değinilmez.
ç. Etil alkol-laktik asit fermantasyonu açıklanarak günlük hayattan örnekler verilir.
d. Oksijensiz solunumda, elektronun oksijen dışında bir moleküle (sülfat, kükürt, nitrat, karbondioksit, demir) aktarıldığı belirtilir.
e. Oksijenli solunumda fermantasyona göre enerji verimliliğinin daha fazla olmasının nedenleri üzerinde durulur.
f. Hücresel solunum süreçleri görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından faydalanarak açıklanır.
fermantasyon  glikoliz  mitokondri  oksijenli solunum  hücresel solunum  krebs döngüsü  oksijensiz solunum  
12.2.4.2 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Hücresel Solunum
Oksijenli solunumda reaksiyona girenler ve reaksiyon sonunda açığa çıkan son ürünlere ilişkin deney yapar. fermantasyon  glikoliz  mitokondri  oksijenli solunum  hücresel solunum  krebs döngüsü  oksijensiz solunum  
12.2.4.3 Canlılarda Enerji Dönüşümleri
Hücresel Solunum
Fotosentez ve solunum ilişkisi ile ilgili çıkarımlarda bulunur. a. Fotosentez ve solunumun doğadaki madde ve enerji dengesinin sağlanmasındaki önemi vurgulanır.
b. Fotosentez ve solunum olaylarının bir arada gözlemlenebileceği deney deney tasarlanması ve yapılması sağlanır.
c. Fotosentez ve oksijenli solunumda enerji üretim mekanizması ile ilgili olarak kemiosmotik görüş şema üzerinde verilerek kısaca tanıtılır.
fermantasyon  glikoliz  mitokondri  oksijenli solunum  hücresel solunum  krebs döngüsü  oksijensiz solunum  
12.3.1.1 Bitki Biyolojisi
Bitkilerin Yapısı
Çiçekli bir bitkinin temel kısımlarının yapı ve görevlerini açıklar. a. Kök, gövde, yaprak kesitlerinde başlıca dokuların incelenmesi sağlanır ve bunların görevleri açıklanır.
b. Uç ve yanal meristemlerin büyümedeki rolü vurgulanarak yaş halkaları ile bağlantı kurulur.
c. Prokambiyum, protoderm ve temel meristem konularına girilmez.
ç. Kök, gövde ve yapraklarından yararlanılan bitkilere günlük hayattan örnekler verilir.
d. Bitki çeşitleriyle ilgili çektikleri/edindikleri fotoğrafları eğitsel sosyal bir ağ üzerinden paylaşmaları sağlanır.
fotoperiyodizm  nasti  oksin  tropizma  uç meristem  yanal meristem  yaş halkaları  
12.3.1.2 Bitki Biyolojisi
Bitkilerin Yapısı
Bitki gelişiminde hormonların etkisini örneklerle açıklar. fotoperiyodizm  nasti  oksin  tropizma  uç meristem  yanal meristem  yaş halkalarıi
12.3.1.3 Bitki Biyolojisi
Bitkilerin Yapısı
Bitki hareketlerini gözlemleyebileceği kontrollü deney yapar. a. Nasti ve tropizma hareketleri gözlemlenerek bu hareketlere ilişkin gözlemlerin paylaşılması sağlanır.
b. Oksin hormonunun tropizmadaki etkisi vurgulanır.
fotoperiyodizm  nasti  oksin  tropizma  uç meristem  yanal meristem  yaş halkalarıi
12.3.2.1 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Madde Taşınması
Köklerde su ve mineral emilimini açıklar. a. Su ve minerallerin bitkiler için önemi vurgulanır.
b. Minerallerin topraktan alınması, nodül ve mikoriza oluşumu üzerinde durulur.
c. İyonların emilim mekanizmasına girilmez.
ç. Bitkilerin büyüme ve gelişmesinde gerekli olan minerallerin isimleri verilir. Ayrı ayrı görevlerine girilmez.
adhezyon  basınç akış teorisi  floem  gutasyon  gübre  kohezyon gerilim teorisi  kök basıncı  ksilem  mikoriza  minimum kuralı  nodül  stoma  terleme  
12.3.2.2 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Madde Taşınması
Bitkilerde su ve mineral taşınma mekanizmasını açıklar. a. Suyun taşınmasında kohezyon gerilim teorisi, kök basıncı, adhezyon ve gutasyon olayları açıklanır.
b. Suyun taşınmasında stomaların rolüne değinilir.
adhezyon  basınç akış teorisi  floem  gutasyon  gübre  kohezyon gerilim teorisi  kök basıncı  ksilem  mikoriza  minimum kuralı  nodül  stoma  terleme  
12.3.2.3 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Madde Taşınması
Bitkilerde fotosentez ürünlerinin taşınma mekanizmasını açıklar. adhezyon  basınç akış teorisi  floem  gutasyon  gübre  kohezyon gerilim teorisi  kök basıncı  ksilem  mikoriza  minimum kuralı  nodül  stoma  terleme  
12.3.2.4 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Madde Taşınması
Bitkilerde su ve madde taşınması ile ilgili deney tasarlar. adhezyon  basınç akış teorisi  floem  gutasyon  gübre  kohezyon gerilim teorisi  kök basıncı  ksilem  mikoriza  minimum kuralı  nodül  stoma  terleme  
12.3.3.1 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Çiçeğin kısımlarını ve bu kısımların görevlerini açıklar. çiçek  çimlenme  dormansi  döllenme  meyve  tohum  tozlaşma  üreme hücreleri  
12.3.3.2 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Çiçekli bitkilerde döllenmeyi, tohum ve meyvenin oluşumunu açıklar a. Bitkilerde eşeyli üreme kapalı tohumlu bir bitki örneği üzerinden görsel ögeler, grafik düzenleyiciler, e-öğrenme nesnesi ve uygulamalarından faydalanılarak işlenir.
b. Bitkilerin üreme ve yayılmasında tohum ve meyvenin rolü örneklerle ele alınır.
çiçek  çimlenme  dormansi  döllenme  meyve  tohum  tozlaşma  üreme hücreleri  
12.3.3.3 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Tohum çimlenmesini gözleyebileceği deney tasarlar. Çimlenmeye etki eden faktörlerin tespit edilmesi sağlanır. çiçek  çimlenme  dormansi  döllenme  meyve  tohum  tozlaşma  üreme hücreleri  
12.3.3.4 Bitki Biyolojisi
Bitkilerde Eşeyli Üreme
Dormansi ve çimlenme arasında ilişki kurar. çiçek  çimlenme  dormansi  döllenme  meyve  tohum  tozlaşma  üreme hücreleri  
12.4.1.1 Canlılar ve Çevre
Canlılar ve Çevre
Çevre şartlarının genetik değişimlerin sürekliliğine olan etkisini açıklar. a. Varyasyon, adaptasyon, mutasyon, doğal ve yapay seçilim kavramları vurgulanır.
b. Bakterilerin antibiyotiklere karşı direnç geliştirmesinin nedenleri vurgulanır. c. Herbisit ve pestisitlerin zaman içerisinde etkilerini kaybetmelerinin nedenleri üzerinde durulur.
adaptasyon  doğal seçilim  mutasyon  varyasyon  yapay seçilim  
12.4.1.2 Canlılar ve Çevre
Canlılar ve Çevre
Tarım ve hayvancılıkta yapay seçilim uygulamalarına örnekler verir. adaptasyon  doğal seçilim  mutasyon  varyasyon  yapay seçilim